ابتلا به چاقی از جمله مشکلاتی است که بیماران را با خطرات متعددی از جمله دیابت، فشار خون و مشکلات مختلف روحی و روانی مواجه می‌کند و در قرن حاضر افراد زیادی به آن مبتلا هستند. مبارزه و درمان چاقی از جمله مواردی است که تمامی بیمارانی که با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند به دنبال آن هستند.
در این مقاله از وبسایت دکتر عطاردی (متخصص جراحی لاغری) به طور کامل انواع چاقی را معرفی موده و تمام روش‌های درمان آن را نیز مورد بررسی قرار خواهیم داد.
چاقی چیست و چند نوع دارد؟
در واقع چاقی یک وضعیت اضطراری پزشکی است که با توده بدنی بیش از حد مشخص و شناخته میشود. میزان کمبود و اضافه وزن را اغلب از طریق محاسبه شاخص توده بدنی (BMI) ارزیابی می‌کنند. معمولا در افراد بزرگسالی که شاخص توده بدنی بیشتر از 30 داشته باشند تشخیص چاقی داده میشود.
اگر این عدد بیشتر از 40 باشد چاقی مفرط و شدید قلمداد شده و نیاز به درمان فوری دارد زیرا ممکن است در چنین شرایطی سلامتی فرد تهدید شده و بیماری‌هایی از جمله بیماری قلبی، دیابت، مشکلات کبدی، مشکلات مفصلی شدید و در برخی موارد سرطان به همراه خواهد داشت.
← از عوارض چاقی مفرط با خبر شوید →
شاخص توده بدنی و نحوه محاسبه آن؟
شاخص توده بدنی که به BMI نیز معروف است بک معیار جهانی و استاندارد برای مورد بررسی قرار دادن وزن بدن نسبت به قد است. برای محاسبه BMI، وزن بدن (به کیلوگرم) به توان دو از قد (به متر) تقسیم میشود. فرمول محاسبه BMI به شرح زیر است:
- وزن بدن تقسیم بر / قد به توان 2= شاخص توده بدنی
عدد به دست آمده میتواند وضعیت بدن و سلامتی شما را نشان دهد.
- BMI کمتر از ۱۸.۵: کمبود وزن
- BMI بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹: وزن نرمال
- BMI بین ۲۵ تا ۲۹.۹: اضافه وزن
- BMI بین ۳۰ تا ۳۴.۹: چاقی درجه ۱ (معمولی)
- BMI بین ۳۵ تا ۳۹.۹: چاقی درجه ۲ (شدید)
- BMI بیشتر از ۴۰: چاقی درجه ۳ (بسیار شدید)
نکته:
این اعداد به عنوان اعدادی مطمئن شناخته می‌شوند اما باید توجه داشت که در برخی موارد ممکن است دقت آن محدود باشد و یا اهمیتی نداشته باشد به‌خصوص در افرادی که استخوان‌بندی و ساختار بدنی خاصی دارند، مانند ورزشکاران یا افرادی با سن بالا.
طبقه بندی چاقی به چه صورت است؟
چاقی را از جنبه‌های مختلفی مانند توده بدنی، شکل تجمع چربی و علت‌ها می‌توان دسته بندی و مورد بررسی قرار داد. اما متخصصان انواع چاقی و طبقه بندی چاقی از نظر BMI را به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌کنند که شامل یه دسته کلی می‌شوند.
انواع چاقی از لحاظ BMI
- چاقی درجه 1 یا کلاس 1
در این دسته، عدد BMI افراد بین 30 تا 35 کیلوگرم است و از خطر به نسبت کمی دارد.
- چاقی درجه 2
این دسته شامل افرادی است که BMI آنها بین 35 تا 40 کیلوگرم است و در مرز خطر هستند.
- چاقی درجه 3
در این دسته، BMI افراد بیشتر از 40 کیلوگرم است و خطر زیادی سلامتی انان را تهدید می‌کند.
اصطلاح “چاقی مرضی” عبارتی است که در بین متخصصین درمان چاقی به درجه چاقی شماره سه اطلاق میشود. دلیل استفاده از این عبارت آن است که این نوع چاقی مشکلات شدید سلامتی به همراه دارد و فرد در آستانه خطرات جدی است. اما به دلایل متعددی از جمله بار منفی و به وحشت افتادن بیماران کمتر ازآن استفاده شده و عبارت‌هایی مانند چاقی مفرط جایگزین شده اند.
انواع چاقی از لحاظ علت بروز
علل بروز چاقی میتواند دلایل مختلفی داته باشد. برخی افراد به اشتباه هر وع اضافه وزن و چاقی را به رخوری زیاد نسبت می‌دهند اما علت‌های مختلفی برای آن وجود دارد از جمله:
چاقی ژنتیکی
طبق تحقیقات صورت گرفته برخی افراد ممکن است ژن چاقی را از پدر و مادر خود به ارث برده باشند و این بیماری در آنها زمینه زنتیکی و ارثی داشته باشد. با انجام آزمایش‌های متعدد زیر نظر دکتر درمان چاقی می‌توان علل آن را پیدا نموده و درمان کرد.
لازم به ذکر است در برخی افراد به دلیل شایع بودن یک الگوی غذایی نامناسب در خانواده و پیروی کردن تمام افراد خانواده از کودکی به آن، ممکن است تمامی افراد خانواده با چاقی مواجه باند و ارتباطی با چاقی ژنتیکی نداشته باشد.
در این حالت با تغییر عادات و سبک غذایی خانواده می‌توان چاقی را درمان نموده و از بروز مجدد آن پیشگیری نمود. در برخی موارد ممکن جراحی لاغری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای تشخیص ژنتیکی بودن یا نبودن نوع چاقی خود با دکتر عطاردی در تماس باشید.
چاقی به دلیل مصرف کالری بالا
بدن ما بر اساس نوع فعالیت، قد، وزن، سن و سایر موارد به میزان مشخصی کالری نیاز دارد و به طور کلی اضافه وزن و چاقی زمانی رخ می‌دهد که کالری مصرف شده بیش از کالری سوزانده شده باشد و کالری مازاد در بدن باقی مانده و به مرور باعث تجمع چربی و بروز چاقی در افراد باشد.
برای درمان این نوع از چاقی لازم است کالری مصرفی افراد کنترل شده و از مصرف غذاهایی با ارزش کم و کالری بالا مانند فست فود، نوشابه، الکل، مواد قندی و سایر موارد مشابه قطع شده و غذاهای سالم جایگزین شود.
چاقی کم تحرکی
هرچه فعالیت بدنی افراد بیشتر باشد میزان کالری مصرفی سوزانده شده بالاتر رفته و چربی سوزی نیز سرعت بیشتری خواهد داشت. اما چنانچه تحرک افراد کم باشد و برای مدت طولانی کم تحرک باقی بمانند مانند نشستن زیاد پشت میز، روی صندلی و جلوی تلویزیون، تجمع توده چربی افزایش یافته و باعث بروی چاقی خواهد شد. برای جلوگیری از این نوع چاقی توصیه میشود فعالیت روزانه را در برنامه خود قرار دهید.
نکته مهم: فعالیت و تحرک روزانه با ورزش کردن متفاوت است و حتی برای افراد ورزشکار نیز لازم است در طول روز تحرک داشته و پیاده روی و انجام فعالیت‌های مختلف منزل را در برنامه خود قرار دهند.
انواع چاقی از لحاظ شکل تجمع توده چربی
شکل تجمع چربی در افراد مختلف به دلایل مختلفی متفاوت است و به طور کلی به شکل تجمع در پایین تنه و بالا تنه تقسیم میشود. در بعضی افراد ممکن است توده چربی بیشتر در ناحیه شکم صورت پذیرد و در برخی دیگر در ناحیه ران و باسن بیشتر مشاهده شود. این تفاوت جمع شدن چربی در شکل ظاهری اندام تاثیر گذاشته و میتواند در تشخیص برخی بیماری‌ها کمک کند.
اندام سیبی شکل
در این اندام‌ها چاقی در ناحیه شکمی بیشتر به چشم خورده و شکل بدن به صورت سیب بنظر می‌رسد. این الگوی چاقی از عمده‌ترین انواع چاقی در مردان و زنان بعد از یائسگی به چشم می‌خورد و افراد با این نوع چاقی بیشتر در معرض مشکلات قلبی و تنفسی خواهند بود.
اندام گلابی شکل
در این نوع اندام تجمع توده چربی اغلب در پایین تنه و قسمت ران و باسن مشاهده میشود و علت اصلی آن معمولاً عملکرد ضعیف هورمون‌های جنسی در زنان است و معمولاً در زنان قبل از یائسگی رخ می‌دهد. این شکل از چاقی از جمله انواع چاقی در زنان است و زنان با این شکل اندام اغلب با مواردی مانند پلی کیستیک و بیماری‌های زنانه دست و پنجه نرم می‌کنند.
معمولا چاقی سیبی شیوع بیشتری داشته و به دلیل تاثیرات بیشتر آن بر سلامتی توصیه میشود خیلی زود به آن رسیدگی شده و از بروز بیشتر آن جلوگیری شود.
چاقی چه عوارضی برای بدن دارد؟
چاقی و اضافه وزن شدید باعث بروز عوارض جدی برای بدن انسان میشود که میتواند بر سلامت عمومی تأثیر گذار باشد. اضافه وزن زیاد همچنین ممکن است باعث ایجاد تغییرات بدی در شکل و سلامت استخوان‌ها و مفاصل شود. همچنین، افزایش وزن میتواند باعث تغییرات بیوشیمیایی در خون شده و خطر ابتلا به بیماری‌های مختلفی از جمله:
- دیابت
- بالا رفتن چربی خون
- فشار خون بالا
- بیماری‌های قلبی عروقی
را افزایش داده و علاوه بر همه این‌ها میتواند خطر بروز برخی از بیماری‌های بدخیم را افزایش دهد و باعث اختلالات در سلامت روان نظیر افسردگی و اضطراب شود. جراحی چاقی به عنوان یکی از بهترین روش های درمان چاقی مستقیما در درمان فشار خون بالا و درمان بیماری های قلبی به شما کمک خواهد کرد.
آخرین مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهد که کاهش وزن در حد بسیار کم میتواند حدود 5 تا 10 درصد خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با چاقی را کاهش دهد. با توجه به این عوارض بهتر است که موضوع چاق شدن را جدی گرفته و از آن جلوگیری کنم.
← راهکارهایی برای جلوگیری از چاقی و اضافه وزن را در این مقاله مطالعه کنید →
تاثیرات چاقی بر متابولیسم بدن
تأثیرات متابولیکی چاقی هم بر بدن بسیار مهم است. اضافه وزن شدید میتواند باعث تغییرات بسیار چشگیری در سیستم متابولیسم بدن شود که ممکن است منجر به تجمع چربی‌ها و افزایش سایز سلول‌های چربی شود. این مساله باعث افزایش التهاب در بدن شده و ممکن است باعث ایجاد بیماری‌های مزمن شود.
اثر چاقی بر سیستم تنفسی و عضلانی
چاقی و اضافه وزن بالا میتواند تأثیرات مستقیم و غیرمستقیمی بر دستگاه تنفس و اسکلتی و سیستم عضلانی داشته باشد، همچنین این موضوع میتواند در بروز بیماری‌هایی نظیر آسم، مشکلات تنفسی در خواب، ساییدگی مفاصل (آرتروز) و دردهای زانو و کمر نقش داشته باشد.
اما خوشبختانه می‌توان نوید آن را داد که با پیشگیری و درمان چاقی به روش‌های مختلف از جمله رژیم غذایی مناسب، جراحی چاقی و افزایش تحرک میتواند به سرعت روند مبارزه با بیماری‌ها را کاهش داده و از بروز و پیشرفت بیماری‌های مزمن جلوگیری نمود.
درمان انواع چاقی
برای درمان چاقی روش‌های مختلفی وجود دارد اما اینکه کدام روش برای شما موثر است به تشخیص پزشک متخصص جراح چاقی بستگی دارد و نمی‌توان به صورت شخصی تصمیم گیری نمود. اما برای هر نوع چاقی روش‌های درمان خاصی وجود دارد.
چاقی درجه یک و درمان آن
برای درمان چاقی درجه یک مجموعه‌ای از اقدامات و رفتارهای مختلف لازم است. از تغییرات مفید در رژیم غذایی ورزش مداوم، مصرف دارو و روش‌های مختلف جراحی. برای درمان این نوع چاقی لازم است ابتدا، تغییراتی در رژیم غذایی و سبک زندگی فرد ایجاد شود که شامل کاهش کالری مصرفی، افزایش تحرک بدنی، و اضافه کردن مواد غذایی سالم مانند میوه‌ها، سبزیجات، و محصولات کم چرب به سبد غذایی است.
این تغییرات میتواند به روند کاهش وزن کمک کندو در صورتی که این روش‌ها مفید نباشد روش‌های پزشکی مانند داروهای کاهش وزن یا جراحی چاقی از جمله بالون معده یا جراحی کاهش حجم معده مورد استفاده قرار خواهند گرفت. هدف از انجام این روش‌ها، کاهش وزن و کنترل چاقی است. همچنین، کمک گرفتن از یک رواندرمانگر در این مسیر میتواند به بهبود اوضاع روحی بیمار کمک شایانی کند.
چاقی درجه دو و درمان آن
درمان چاقی درجه دو به مجموعه اقدامات مختلفی نیاز دارد و لازم است تحت نظر یک پزشک درمان چاقی متخصص صورت گیرد.
برای درمان چاقی نوع دو اغلب پزشکان جراحی بای پس معده، اسلیو معده و مینی بای پس توسط پزشکان انتخاب میشود که به طور معمول همراه با مراقبت‌های پس از عمل جهت نگهداری وزن کاهش یافته است.
چاقی درجه دو ممکن است به دلایل مختلف از لحاظ روانی بر روحیه افراد تاثیرات منفی زادی داشته باشد و باعث بروز مواردی مانند افسردگی، اضطراب و استرس شود. به همین دلیل حمایت افراد خانواده و دوستان در طول دوره درمان بسیار مهم و تاثیر گذار خواهد بود.
رایج‌ترین انواع جراحی چاقی
- بای پس معده: ایجاد یک کیسه کوچک معده و دور زدن بخشی از معده و روده کوچک.
- باندینگ معده: استفاده از یک نوار برای ایجاد یک کیسه کوچک در قسمت فوقانی معده.
- اسلیو معده: برداشتن بخشی از معده و ایجاد معده کوچک و لوله‌مانند.
کدام یک از جراحی های چاقی برای درمان آن مناسب است؟
برای تصمیم گیری در مورد بهترین روش جراحی چاقی و کاهش وزن بهتر است شرایط و وضعیت هر فرد به طور خاص مورد توجه قرار گرفته و سپس روش درمان انتخاب شود. مشاوره با یک جراح چاقی با تجربه میتواند در انتخاب مناسب‌ترین روش کمک کند.
با توجه به اینکه برخی از جراحی‌های معروف مانند بای‌پس معده و عمل اسلیو معده به عنوان جراحی‌های موفق در کاهش وزن شناخته می‌شوند، اما در نظر گرفتن عواملی سلامت عمومی فرد، شاخص توده بدنی، سوابق بیماری و نیازهای خاص هر فرد بسار مهم است. اگر خواستید تفاوت اسلیو و بای پس معده را بدانید در مقاله دیگری به شما توضیح دادیم.
علاوه بر این، سن، سوابق پزشکی، و ترجیحات شخصی نیز در انتخاب بهترین روش دخیل هستند. بهترین نتیجه از یک عمل لاغری زمانی به دست می‌آید که پزشک مورد نظر به دقت شرایط هر فرد را در نظر گرفته و برای او راه‌کاری شخصی ارائه کند تا موفقیت و سلامتی او تضمین شود.
سخن پایانی
درمان چاقی برای تمامی افرادی که با این بیماری مواجه هستند از مهمترین و ضروی ترین اقدامات به جهت بدست آوردن و حفظ سلامتی بدن است که به هیچ وجه نباید ساده از کنار آن گذشت. همچنین انتخاب نوع درمان نیز در نتیجه بدست آمده تاثیر بسیار زیادی خواهد داشت.
اگر خود یا اطرافیان شما درگیر اضافه وزن هستید برای دریافت مشاوره و انتخاب بهترین روش جراحی لاغری با دکتر عطاردی تماس رفته و مطمئن ترین روش درمان را انتخاب نمایید تا سلامتی خود را تضمین کنید.
